Khumi Cha Satang

Wednesday, July 04, 20120 မွတ္ခ်က္

Jangvai nang i dym nai chi ai pathang ky y nai deaungkho y paleung hawi y nai ne, hunai deaungkho y nang i dym nai chi y pathang panawi teng nai tla. Naikamta amy Khumi Cheng hawi ai nai kavui y mana sa baly hawi ai moh nanai amy paleung theung y awm nai chi y amy Khumi Cheng chi teng y amti ai nai nga nai deaungkho y khrikhri parei amotheu parai nai ne. Vai momang y py hinai kamta achi bawibwi leaung leaung rei arawng apang nai hawi my atho sa nai my awm jojo sina ba.
Kaiman y Ta Aw napi nai y paden chy thui pi bei ai nai ngai nai ne. KHUMI HISTORY CHA-IU theung y taji nai ly Jangni y English chi my peang nai khala ly achi Khumi Saleaung (Palangvum Kapeang) theung y kapeang (Taini) holaitaja 18 rei khai nai khala y peang nanai taji nai awm nai tla. Nai i ai py Khumi History cha-iu theung y huni kapeang (Taini) holaitaja 18 i amyn taji nai ly by nai ne. Ati py ne sy kai i pany nai ly Khumi Saleaung nisi mang y Samyn Kapeang (Taini), Taaw Kapeang (Taini) nanai awm nanai pany nai tla. Samyn Kapeang (Taini) nanai palau nai sai ly Samyn Tavo i amyn hawi palau nai ne, hunai kamta ly Taaw Kapeang (Taini) nanai palau nai ly Taaw Tavo i amyn hawi palau nai ne (Taaw Tavo ly Bawi Ring Avang kangtha hawi Bawi Ring Avang kangngyn i sala y awm nai ne). Taaw Kapeang (Taini) napi nai satang y pany ai nai ngai baly Luivang Avang hawi Bawi Ring Avang sala i lengseaung leang nai ra y cha taji nai y khen baly Taawi Taini napi nai ai neu ai nai ne.
Amy Khumi Cha sa ai nai paleung awm nai ly khrikhri parei hawi nai ne, amo py theu parai nai ne, atho py pei nai ne. Na i ai py ati py ne sy aly len keh nai ly Khumi Cha sa ai nai ngai baly alphabets ly atawm parei sa ai nai ngai nai ne. Ati mana nai moh nabaly alphabets atawm y baly leaung leaung rei i cha y phain thai ai nai ne y, phain thai y baly khrikhri parei rai ra avung nanai ne. Vaini achi Chin Saleaung y khen chang sina, achi Chin Cha ly eg. Zomi Cha, Laimi Cha, Chho Cha, Matu Cha, Khumi Cha nanai awm mang na nai tla. Na i ai py Chin Cheng chi i cha sa nai ly Cheng harei i cha sa nai alphabets hawi Cheng harei i cha sa nai alphabets hawi atawm y nai deaungkho y leaungleaung i taji nai cha y phain thai y i rai ra avawm nai my awm nai ne. Vaini achi bawibawi pany nai kamta ly Chin Cheng Cha bumrei sa ai nai kavui y khrikhri parei rai ra avung nai tla bo (Khumi, Chho, Matu chi ly sai py thui y i, Zomi, Laimi (Falam hawi Hakha) chi my ly kai chi i cha y Chin Cha sa ai nai tla na u i ajo nai chi py awm nai tla bo). Huni chi y adawm nai khala y achi Khumi Cheng chi py amy Khumi Cheng momang i kavui hawi ai nai kavui y adawm nai khala y Khumi Cheng Cha harei awm ai nai kavui y alphabets atawm bawibawi parei sa ai nai ly khrikhri parei aly len parai nai ne. Ati kalop py sa nai ne sy kalop sa nabaly amy Khumi Cheng momang i kavui y adawm nai kha y sa nai ly hawi keh ai nai ne.
Vaini kai i awm nai Australia Pri khyh chang y Canada, New Zealand, etc,,,(commonwealth nations) chi py England Pri i English leu y vani ry rei pasung teung jo nai tla. Na i ai py vaini ly saneng kra nai deaungkho y England Pri i English leu hawi kapalau atawm y nai chi, leu raawi atawm y nai chi awm nai ne. Huna teu i ai py ni chi ly Pri harei i English cha y Pri takhra i English chi my phain thai nai ne. Ati mana nai ai moh nabaly ni chi ly cha sa teu i ai py England Pri i English alphabets hawi atawm bawibawi sa nai deaungkho y Pri harei i cha y Pri harei my phain thai i rai nai ra avung y nai ne.
Amy Khumi Cha y ly taji ai nai, phain ai nai, katheui ai nai kawp parei sa ai nai tla nanai kai i thui nai ly ami ai py pachem (force) sa ai nai thui nai ne y nai tla. Kai i thui ai nai ngai nai ly amymy y pachem-force sa iy amymy i paleung kangngai-voluntarily paleung hawi amy Khumi Cha y taji kawp parei, phain kawp parei, katheui kawp parei atho sa amteu ai nai tla napi nai sai ne. Hunai amymy i paleung kangngai-voluntarily hawi amteu y baly vaini achi my pany nai kamta Burma Achora my ly pachem-force amteu hai ai nai ly amang theung ai py theui vai y nai ne. Ati mana nai ai moh nabaly Rev.Thang Bwee my thui nai kamta ly kai chi Khumi Cha y chapateu yhm(School) ra y pateu ai nai pei kyh nanai nei takeng i ai py Burma Achora ly pei y nai ly achi bawibawi pany nai tla bo. Nai deaungkho y kai thui ai nai ngai nai ly amymy y pachem-force sa iy amymy i paleung kangngai-voluntarily paleung hawi atho sa iy amy Khumi Cha y kawp parei amteu u bawibawi sina ba nanai thui ai nai ngai nai ne.
Hini ly nang i dym nai chi y pathang teng nai ne;
(1) Khumi Cha kawp ai nai kavui y ami my sa ai nai tla ai moh nabaly; Kai ly Khumi Cheng ne hei nanai Khumi bawibawi chi ly amymy y Khumi Cha kawp parei sa ai nai tla nai ne. Khumi Cha sa ai nai kavui y Khumi mipui chi my ly Khumi Literature Committee y kalop pei nai tla bo i Khumi Literature Committee chi ly Khumi Cha sa ai nai tla nai ne. Khumi Literature Committee chi my sa nai cha y kawp parei amteu ai nai ly achi Khumi mipui bawibawi chi i kalop ne nai tla. Kai chi Pri takhra mang y awm nai Khumi chi i sa thai nai ly kalop amchem ai nai kavui sabawm ai nai hawi mana sa baly hawi ai moh nanai leu khulym arawng ai nai harei sa thai khyh nai ne, kai my chi i tlang atho hawi ly so thai y nai tla.
(2) Mana khala y Khumi Cha y Khumi chi phain kawp thai ai moh nabaly; Khumi ne iy amy Khumi Cha y amteu y baly ati deung ai py amy Khumi Cha ai phain kawp ai nai ne y. Khumi Cha kawp ai nai ngai baly amteu ai nai tla, amteu y baly kawp thai y nai ne. Amteu baly amy Khumi Cha khyh chang y Bamar cha, English cha, Hindi cha (Bible Cha amteu nai Khumi chi ly Hebrew cha, Greek cha, Latin cha) chi py kawp nai achi Khumi Cheng theung y awm nai tla. Hunai deaungkho y vaini achi Khumi Cheng chi i amy Khumi Cha y kawp y kawp y nanai ly amteu iy kawp y nai ne y nai my, amteu ai nai ngai y nai deaungkho y kawp y nai tla. Nai deaungkho y kai thui bei thui bei ai ngai nai ly amteu u amteu u, amteu baly kawp ai mang kawp ai mang nanai atho pei nai leu thui bei ai nai ngai nai ne.
(3) Khumi Cha palai teng ai nai kavui y saneng maji rei ajeng ai nai tla ai moh, ami my palai ai nai tla ai moh nabaly; Khumi Cha palai ai nai kavui y ajeng ai nai py ngai y, Khumi Cha palai kawp nai Khumi chi awm baly palai thai nai ne. Na i ai py kai i ngai keh nai ly cha palai ai nai tleung y ly vai awm y nai(English my sapi nai) cha y achi Khumi Cheng bawibawi kawp parei atho sa amteu ai nai ly aly len keh ai nanai adawm nai ne. Kai harei thui ai nai ngai nai ly ati Cheng cha py ne sy angngym ky bo nanai cha ly by y nai neu. Vaini khaileaung pri y international languague kamta palau nai English leu py angngym ky y nai tla. English Oxford Dictionary napi nai theung y py French, Spanish, Italian, German napi nai leu chi nene ambawi nai ne. Vaini achi Chin Cheng theung y cha angngym bo napi nai Tlenkawp(Mizo) cha theung ai py English, Hindi leu chi nene ambawi nai ne. Achi Burma pri i Burmese cha napi nai theung y py Hindi, English leu chy nene ambawi nai ne, Burma Pali leu theung y nabaly Hindi leu ly nawi ky nai ne. Achi Khumi Cheng leu harei khyh chang y English leu chi py leu sai harei y leu leaungsai(meaning) nawi mang nai awm nai ne. English Oxford Dictionary ra y khen baly hawi keh ai nai adawm. Online ra y khen ai nai ngai baly hini web site ra y khen chang ba (www.oup.com/elt/oald).
(4) Ati mana nai y Khumi Cha y achi Khumi Cheng bawibawi chi amteu pajau y ai moh nabaly; Amy Khumi Cheng y khrei, amy Khumi Cheng y tahmu khai, amy Khumi Cha y kawp ai nai paleung awm nai Khumi bawibawi chi ly amy Khumi Cha y amteu ai nai avaw pajau y leng nanai ly awm ai nai adawm y, amteu ai nai atho sa ai ngaw keh nanai kai ly adawm nai ne. Huna i py Khumi Cha ly aly len y leng, Khumi Cha ly kawp ai nai aly by y leng, Khumi Cha ly amteu ai nai ngai y leng nanai paleung awm nai Khumi chi i kavui ai ly thui thai y nai tla. Na i ai py harei awm nai ly Khumi ne iy Khumi cha kawp y nabaly kalang Cheng takhra chi my ly mana adawm ai moh nanai ly adawm ai nai ngai nai ne ( Pri takhra y tapen nai chi y ly thui ai nai ngai y nai ne). English Missionary chi my ly mymy chi English cha pateu y nai my achi Khumi Cha sapi law nai sai ly ati mana nai deaungkho ai moh nanai achi Khumi Cheng chi adawm ai nai awm nai ne.
(5) Ati mana nai y achi Khumi cha ly kakhym y awm jo moh nabaly; (1) amy Khumi Cheng y khrei y nai, (2) Khumi Cheng paleung (spirit of Khumi) by y nai, (3) amy Khumi Cha y tahmu khai y nai, (4) amy Khumi Cha y amteu ai nai ngai y nai, (5) Khumi cha y sa nai ly Christian cha dengdai rei hawi sanai deaungkho y kalang Christian ne y nai Khumi chi my ly amy Khumi Cha y Khumi Cha nanai adawm y nai (Laimi, Zomi, Matu chi py Christian cha hawi cha sa man nai ne, na i ai py Christian ne y nai chi ly amy chi i cha nanai adawm khala y amteu nai tla), (6) Christian Kamkawm ne y nai my Social Kamkawm mang hawi atho sa nai by y nai, (7) Vaini Khumi Literature Committee nanai chi kamkawm by y nai (Khumi Literature Committee pado nai ly kra y rai nai adawm), (8) Khumi leu hawi Khulym akhawi( Tape, CD, Music) nanai chi patheui nai chi by y nai, (9) Christian cha ne y nai my kalang takhra (secular) cha hawi cha-iu patheui nai chi by y nai, hini bawibawi chi ra y atho di nai deaungkho y vaini achi Khumi Cha ly kakhym y awm jo nai ne nanai adawm. Hunai deaungkho y salo i atho di nai chi ra y Khumi Cheng bawibawi chi ly atho sa u sina bo nanai takeng ai nai ngai nai ne.
Khumi Cheng chi ly amy Khumi Cha y amteu y, kawp y nai deaungkho y hina nai kamta rai ra avung nai ne. Achi Chin cha bawibawi ly English alphabets hawi sa nai tla. Eg. Mawitleaung mang y awm nai Chin chi ly mymy chi i cha y kawp nai deaungkho y English cha amteu nai khala y English cha taji ai nai, phain ai nai rai ra avung tlei y nai ne, ati mana nai ai moh nabaly ni chi ly mymy chi i cha y kawp bawibawi nai ne. Nai i ai py achi Khumi Cheng chi ly English cha amteu nai khala y English cha taji ai nai, phain ai nai khri khri parei rai ra avung na nai ne, ati mana nai ai moh nabaly achi Khumi chi ly amy Khumi cha y kawp y nai deaungkho y ne. Amy Khumi Cha y kawp nai Khumi ly English cha amteu nai khala y Khumi Cha my sabawm nai ne nanai thui ai nai ngai parai.
Kakhym y kai dym ai nai ngai nai ly; (1) Khumi Literature Committee ra y ly amimi chi ambawi u moh? (2) Khumi Literature Committee chi ly atiti majy sa u moh? (3) Khumi Cha Hawi Khumi Reita Kamkawm nanai py awm nanai thai nai ne, ni KamKawm ra y ambawi nai chi hawi kalop sa nai chi py thui pi kyh ba.
Tavui Nai Leu: Khumi Cha sa nai py ne sy, Khumi reita sa nai py ne sy, KamKawm ra y ly nidym, nisi mang y awm nai Khumi Cheng bawibawi ly ambawi ai nai ngai nai tla. Ati mana nai ai moh nabaly hini Kamkawm bawibawi chi ly achi Khumi Cheng bawibawi i kavui  kalop sa ai nai ne. Bawibawi y kawm parai.
Khumi Cheng hawi Khumi Pri ly deungtasa rei noso hawi nai my awn jojo sy.
Ngai parai nai my,

Ai Eaung Mo Len
Australia
Share this article :

Post a Comment

မွတ္ခ်က္ မ်ားကိုလြယ္ကူစြာ ေပးႏိုင္ပါသည္ ။ သို ့ေသာ္ မွတ္ခ်က္မ်ားကို စိစစ္ၿပီးမွ ေဖာ္ျပေပးမည္ ျဖစ္ပါသျဖင့္ ဤစာမ်က္ႏွာေပၚမွာ ခ်က္ခ်င္း ျမင္ရမည္မဟုတ္ပါ။ မၾကာခင္ ေနာက္တခါ ျပန္လာၿပီး မိမိ၏ မွတ္ခ်က္ကို ျပန္ၾကည့္ပါရန္ ေမတၲာရပ္ခံပါသည္။

 
Support : Creating Website | Johny Template | Mas Template
Copyright © 2011. Khumi Media Group - All Rights Reserved
Template Created by Creating Website Published by Mas Template
Proudly powered by Blogger